To ord

Ikkje før me har overlevd Black Friday , som har sege ut til å bli ei heil svarteveke, for ikkje snakke om ein heilsvart "weekend" så slår Cyber Monday i mot oss. Måndagen etter hausttakkefesten er internettbutikkane sin startdag for julehandelen må vita. "Cyber Monday salget er i gang - Timestilbud og superdeals‎" Korleis det heng saman med at me i fleire veker har blitt pepra med juletilbod og rabattar kan ein jo lure på. Fenomenet er relativt nytt, og uttrykket oppstod rundt 2005 etter at aktiviteten hadde vore i gong i detaljistbransjen sidan 2002 og deromkring. Ei lita oppfordring til bransjen kunne kanskje vore å kome opp med nokre fornorskingar for alle desse handledagane som no kjem sigande frå USA, ein etter ein. Når nye ord dannast på norsk som erstatning for engelske, enten det gjeld allmenspråket eller fagspråket, slik som for det me nok kan kalla ein term, "Cyber Monday", skjer det ofte ved at det oppstår det ein kallar ein hybridte...

I morgon er det  Black Friday , eller  svartefredag  om me skal snakke norsk. Det høyrest ikkje ut som eit norsk fenomen, og det er det heller ikkje, sjølv om enkelte butikkar har markert dagen i ei veke allereie, altså ei Black Friday-veke👀. Black Friday viser til dagen etter  Thanksgiving , eller hausttakkefesten som blir feira i USA den fjerde torsdagen i november. Dagen etter har mange fri og dermed tid til å starte med julehandelen. Mange butikkar opnar midt på natta, og tidsavgrensa tilbod står på rekkje og rad.    Så kvifor heiter det svartefredag? Enkelte hevdar at namnet går tilbake til børskatastrofen i USA i 1869 kor prisen på gull stupte etter ei tid med vill spekulasjon, og finansmarknaden braut saman.  Bruken av fargar for å namngje slike hendingar i finansmarknaden er eit vanleg fenomen på engelsk. Det store børskrakket på Wall Street i 1929 varte fleire dagar, og den første store nedgangen begynte torsdag den 24. oktober. I e...

For nokre år sidan  skreiv eg om anglisismar som kjem inn i det norske språket og om "tablet" som hadde krøpe inn som blant anna "Ipad" eller "padde" på folkemunne, men som "lesebrett" i skriftspråket. Ordet "lesebrett" har enno ikkje kome seg inn i nynorsk- og bokmålsordboka, men det har derimot "nettbrett". Det som likevel ofte avgjer kva ting blir heitande er kva språkbrukarane seier og skriv, altså me som brukar norsk til dagleg. Så då er spørsmålet,  kva kallar du din duppedings?  Klikk på lenka og svar, https://www.poll-maker.com/poll1921568xB3844DAF-51 Om forslaget til statsbudsjett slår til og Språksamlingane ved Universitetet i Bergen får dei 6 millionane dei no blir lova  kjem det forhåpentleg mange fleire ord inn. Og kanskje vil noko av pengane bli nytta til å jobbe med faguttrykk òg? Det er lov å håpa.

Eg innrømme det, eg likar dugnad . Eg finn glede av å stå på i lag med andre som òg ønsker å bidra til gruppa, enten det er den lokale fotball- eller handballgruppa, korpset, drillen eller speidaren. For min del går det mest i handball- og fotballting. I dag fyller ein av dei to som har skuld i at eg har blitt slik, år, nemleg far min.  Gratulerer med dagen pappa! I dag kan du feira 80 år, saman med mamma som fylte 75 år tidlegare i sommar.  Til saman har de utført vanvettig mange dugnadstimar. Årssnittet for innsatsen de har lagt ned for ei lang rekkje grupper ligg langt over dei 15 timane + som enkelte kranglar om for tida i det idrettslaget eg høyrer til. «Dugnad» - eit flott ord. Det kjem frå norrønt,   dugnaðr , og betyr «hjelp». Dette omgrepet har altså eksistert i vår del av verda lenge før me fekk vår moderne velferdsmodell. Og det er ikkje eit omgrep resten av verda kjenner like godt. Faktisk er dette noko det kan ta litt tid å forstå ...